وبلاگ تخصصی ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی

ژئوپلیتیک کریدورها و رقابت کشورهای همسایه با ایرانسیدهادی زرقانیدانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهدمعصومه قلی زادهدانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهددومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی توسعه پایدار دریا محورچکیده:امروزه در جهان شبکه ای، مسیرها و کریدورهای ارتباطی هم در عرصه فضای جغرافیایی چه در خشکی، دریا و هوا و هم در فضای مجازی و عرصه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی و اتصال مراکز مالی جهان، از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران کشوری است که از موقعیت استراتژیک چهارراهی و گذرگاهی برخوردار است و در طی تاریخ نیز از فرصت های این موقعیت مناسب در قالب مسیرهای سنتی مانند جاده ابریشم بهره برده است. در طی سه دهه اخیر نیز موقعیت ایران در قالب کریدورهای ارتباطی شمال-جنوب، شرق به غرب و ....مطرح بوده است. با توجه به وجود برخی چالش ها و موانع، به تدریج برخی کشورهای همسایه به عنوان مسیرهای جایگزین در برخی زمینه ها مطرح شده و جای ایران را گرفتند که به عنوان نمونه می توان به جایگزینی مسیر انرژی باکو-جیحان به جای مسیر جغرافیایی تر خزر-خلیج فارس و یا انتقال مسیر ترانزیت هوایی از ایران به کشورهای ترکیه، امارات و اخیرا ترکمنستان اشاره کرد. تجهیز سواحل و بنادر یکی از مهمترین پیش نیاز های اتصال یک کشور به کریدورهای بین المللی است. اخیرا کشور عراق با سرمایه گذاری عظیمی قصد تجهیز و بهره برداری از بندر فاو به عنوان یک حلقه اصلی در اتصال به کریدورهای جدید بین المللی از این مسیر را دارد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع معتبر به دنبال بررسی و تبیین مفهوم «ژئوپلیتیک کریدورها» و رقابت کشورهای همسایه ایران برای اتصال به کریدورهای بین المللی و به حاشیه رفتن مو, ...ادامه مطلب

طراحی مدل سنجش قدرت نرم کشورهای جهانسید جواد موسوی زارع سید هادی زرقانی مصطفی امیرفخریانفصلنامه جغرافیا . دوره 20. شماره 75طرح قدرت نرم از سوی جوزف نای راهبرد و تاکتیک جدیدی را برای رهبران سیاسی گشود؛ اما با توجه به اینکه بازی قدرت نرم از اصول و قواعد خاصی تبعیت می کرد؛ سیاستمداران را ترغیب به شناخت ظرفیت و موقعیت رقبا در نظم حاصل از این بازی کرد. همین امر موجب گردید مدل های متعددی از سوی مراکز تحقیقاتی مختلف جهت سنجش قدرت نرم کشورها طراحی شود؛ اما علیرغم تلاش‌های متعدد، این مدل ها از زوایای مختلفی مورد هجمه و نقد قرار گرفتند. لذا نظر به اهمیت موضوع سنجش قدرت نرم در طرح‌ریزی و اصلاح سیاست‌های داخلی و خارجی و از طرفی ضعف مدل‌های موجود، پژوهش کنونی با روش توصیفی–تحلیلی و اتکا به منابع معتبر کتابخانه‌ای و میدانی درصدد تحلیل مهم‌ترین منابع و شاخص‌های قدرت نرم و طراحی مدل سنجش قدرت نرم کشورها برآمد. از این ‌رو در بخش نخست با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای، مهم‌ترین متغیرهای مؤثر بر قدرت نرم کشورها در قالب شش مؤلفه(سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، علم و فناوری، نظامی و جغرافیایی)، 48 شاخص مفهومی و 245 متغیر عملیاتی گردآوری و تدوین شد. در بخش مطالعه میدانی و برای تعیین وزن شاخص‌ها و متغیرها، پرسشنامه‌ای به دو زبان فارسی و انگلیسی طراحی و در اختیار 550 نفر از کارشناسان قدرت نرم قرار گرفت. سپس با پیگیری‌های فراوان، نظرات 194نفر از پژوهشگران 33 کشور جهان دریافت و مورد تحلیل قرار گرفت و مدل نهایی سنجش قدرت نرم طراحی شد. درنهایت بر اساس مدل مزبور، قدرت نرم کشورها محاسبه و ساختار ژئوپلیتیک جهان با محوریت قدرت نرم نیز ترسیم گشت.برای دسترسی به اصل مقاله اینجا کلیک کنیدنوشته شده توسط سید هادی زرقانی د, ...ادامه مطلب