ژئوپلیتیک کریدورها و رقابت کشورهای همسایه با ایران

ژئوپلیتیک کریدورها و رقابت کشورهای همسایه با ایران

سیدهادی زرقانی

دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

معصومه قلی زاده

دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

دومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور

چکیده:

امروزه در جهان شبکه ای، مسیرها و کریدورهای ارتباطی هم در عرصه فضای جغرافیایی چه در خشکی، دریا و هوا و هم در فضای مجازی و عرصه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی و اتصال مراکز مالی جهان، از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران کشوری است که از موقعیت استراتژیک چهارراهی و گذرگاهی برخوردار است و در طی تاریخ نیز از فرصت های این موقعیت مناسب در قالب مسیرهای سنتی مانند جاده ابریشم بهره برده است. در طی سه دهه اخیر نیز موقعیت ایران در قالب کریدورهای ارتباطی شمال-جنوب، شرق به غرب و ....مطرح بوده است. با توجه به وجود برخی چالش ها و موانع، به تدریج برخی کشورهای همسایه به عنوان مسیرهای جایگزین در برخی زمینه ها مطرح شده و جای ایران را گرفتند که به عنوان نمونه می توان به جایگزینی مسیر انرژی باکو-جیحان به جای مسیر جغرافیایی تر خزر-خلیج فارس و یا انتقال مسیر ترانزیت هوایی از ایران به کشورهای ترکیه، امارات و اخیرا ترکمنستان اشاره کرد. تجهیز سواحل و بنادر یکی از مهمترین پیش نیاز های اتصال یک کشور به کریدورهای بین المللی است. اخیرا کشور عراق با سرمایه گذاری عظیمی قصد تجهیز و بهره برداری از بندر فاو به عنوان یک حلقه اصلی در اتصال به کریدورهای جدید بین المللی از این مسیر را دارد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع معتبر به دنبال بررسی و تبیین مفهوم «ژئوپلیتیک کریدورها» و رقابت کشورهای همسایه ایران برای اتصال به کریدورهای بین المللی و به حاشیه رفتن موقعیت و مسیر ایران است.