وبلاگ تخصصی ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی

ژئوپلیتیک ایده پردازی و مفهوم سازی مکران یک موقعیت و چند راهبردسید هادی زرقانی همایش تمدن دریایی - مسیر پیشرفتچکیده:ژئوپلیتیک دانشی است که به مناسبات کشورها و قدرت ها بر پایه سه مولفه قدرت، سیاست و جغرافیا می پردازد. برخی اندیشمندان در تعریف خود از دانش ژئوپلیتیک بر جنبه توصیفی و معرفتی این علم تاکید دارند و برخی دیگر بر بُعد کاربردی آن تاکید داشته و به تبیین رابطه بین اندیشه، سیاست و تولید فضا پرداخته اند؛ تعریف ژئوپلیتیک به عنوان «دانش عملی فضائی سازی سیاست ها و هدایت رقابت ها» از جمله این تعاریف است.بر پایه این تعریف، می توان یکی از کارکردهای مهم ژئوپلیتیک را طراحی و تدوین سیاست ها و سپس تلاش برای فضائی سازی آن سیاست در سطح منطقه و جهان دانست. بر این اساس، کشورها و سایر بازیگران عرصه رقابتهای ژئوپلیتیکی،ایده ها و مفاهیمی چون«نظم نوین جهانی»،«برخورد تمدن ها»،»،«خط لوله صلح»،«هلال شیعی»،«جاده ابریشم دریایی» و..، را خلق می کنند و سپس تلاش می کنند با برنامه ریزی و بکارگیری شیوه ها و ابزارهای مختلف آن مفهوم و ایده را به مثابه یک سیاست منطقه ای و جهانی مطرح نمایند.این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای به دنبال بررسی و تحلیل این مساله است که سواحل مکران ایران در مناسبات ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه ای و جهانی چه نقش و جایگاهی دارد؟.یافته های پژوهش آن است که مجموع ویژگی ها و مزیت های نسبی کم نظیر این سواحل به گونه ای است که می توان از این ظرفیت، با راهبردهای مختلف بهره برداری نمود. تعریف سواحل مکران به عنوان مکمل راه ابریشم دریایی، حلقه ارتباطی مناطق ژئوپلیتیکی پیرامونی، موقعیت بندری و معبری برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی و افغا, ...ادامه مطلب

حاج قاسم و امنیت ملی ایرانبررسی ایده دفاع پیش دستانه از نگاه حاج قاسمسید هادی زرقانی. دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهددو ماهنامه آمریکا شناسی،سال چهارم،شماره 17، دی 1401 در نظام بین الملل، حکومت ها برای تضمین منافع و امنیت ملی خود سیاست ها و راهبردهایی را در ابعاد اقتصادی،سیاسی، نظامی و...طراحی و اجرا می نمایند.علیرغم اینکه بعد از دوران جنگ سرد و در فضای جهانی شدن ها، اقتصاد و مناسبات ژئواکونومیک به اولویت اول بسیاری از کشورها تبدیل شد(1)، اما تحولات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک جهان در دهه گذشته بار دیگر اهمیت حوزه دفاع و امنیت را برای حکومت ها برجسته نمود. جهانی شدن تروریسم در طی دو دهه گذشته،تهدید های نظامی آمریکا علیه کره شمالی، تهدید چین علیه تمامیت ارضی تایوان،حمله روسیه به اوکراین؛ همگی حاوی این هشدار برای حکومت های مختلف بود که از فضای خلسه آور صلح و آرامش جهانی و غلبه ژئواکونومیک بر ژئوپلیتیک، فاصله گرفته و بار دیگر حوزه دفاع و امنیت را مورد توجه جدی قرار دهند. بدیهی است؛ این گفته به معنای نادیده گرفتن اقتصاد به عنوان موتور محرکه توسعه کشورها نیست،چنانکه حتی قدرت نظامی و دفاعی کشورها، اساسا وابسته به وجود یک اقتصاد پویا و امکان تامین منابع عظیم مالی برای بخش دفاع و نظامی آن کشورها است(2).سیاست ها، دکترین ها و راهبردهای دفاعی و نظامی کشورها تابعی از میزان قدرت ملی و وزن ژئوپلیتیکی آنها است(3). بر این اساس، کشورهایی که در راس نظام ژئوپلیتیک جهانی قرار دارند دارای مقدورات فراوان و محذورات اندک هستند و بر عکس کشورهای با میزان قدرت کمتر در رده های میانی و پائینی نظام ژئوپلیتیک جهانی قرار دارند و به طور طبیعی دارای محدودیت ها و محذورات فراوان و مقدورات بسیار کمی هست, ...ادامه مطلب