ژئوپلیتیک ایده پردازی و مفهوم سازی مکران یک موقعیت و چند راهبرد

ژئوپلیتیک ایده پردازی و مفهوم سازی

مکران یک موقعیت و چند راهبرد

سید هادی زرقانی

همایش تمدن دریایی - مسیر پیشرفت

چکیده:

ژئوپلیتیک دانشی است که به مناسبات کشورها و قدرت ها بر پایه سه مولفه قدرت، سیاست و جغرافیا می پردازد. برخی اندیشمندان در تعریف خود از دانش ژئوپلیتیک بر جنبه توصیفی و معرفتی این علم تاکید دارند و برخی دیگر بر بُعد کاربردی آن تاکید داشته و به تبیین رابطه بین اندیشه، سیاست و تولید فضا پرداخته اند؛ تعریف ژئوپلیتیک به عنوان «دانش عملی فضائی سازی سیاست ها و هدایت رقابت ها» از جمله این تعاریف است.بر پایه این تعریف، می توان یکی از کارکردهای مهم ژئوپلیتیک را طراحی و تدوین سیاست ها و سپس تلاش برای فضائی سازی آن سیاست در سطح منطقه و جهان دانست. بر این اساس، کشورها و سایر بازیگران عرصه رقابتهای ژئوپلیتیکی،ایده ها و مفاهیمی چون«نظم نوین جهانی»،«برخورد تمدن ها»،»،«خط لوله صلح»،«هلال شیعی»،«جاده ابریشم دریایی» و..، را خلق می کنند و سپس تلاش می کنند با برنامه ریزی و بکارگیری شیوه ها و ابزارهای مختلف آن مفهوم و ایده را به مثابه یک سیاست منطقه ای و جهانی مطرح نمایند.این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای به دنبال بررسی و تحلیل این مساله است که سواحل مکران ایران در مناسبات ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه ای و جهانی چه نقش و جایگاهی دارد؟.یافته های پژوهش آن است که مجموع ویژگی ها و مزیت های نسبی کم نظیر این سواحل به گونه ای است که می توان از این ظرفیت، با راهبردهای مختلف بهره برداری نمود. تعریف سواحل مکران به عنوان مکمل راه ابریشم دریایی، حلقه ارتباطی مناطق ژئوپلیتیکی پیرامونی، موقعیت بندری و معبری برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی و افغانستان، اتصال کریدور شمال و جنوب به آبهای آزاد، اتصال آبهای آزاد به کریدور شرقی-غربی، موقعیت اقیانوسی و ادعای ارضی نسبت به قطب جنوب،اتصال راه ابریشم دریایی به جاده ابریشم، تبدیل چابهار به یک بندر جهانی با کارکردهای خدماتی-تجاری بخشی از مهمترین راهبردهایی است که می توان در قالب مفهوم «ژئوپلیتیک ایده پردازی و مفهوم سازی» برای سواحل مکران تعریف کرد.