وبلاگ تخصصی ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی

هوش مصنوعی و نقش آن در شکل گیری نظام ژئوپلیتیک جهانی در حال ظهور سید هادی زرقانی . دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد همایش بین المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی های نویندانشگاه تهران . اسفند 1402چکیده :نظام های تاریخی قدرت و به عبارت دیگر، «نظام ژئوپلیتیکی جهانی»، ساختاری مرکب از بازیگران سیاسی است که برای تسط بر منابع استراتژیک قدرت و تبدیل شدن به قدرت هژمون نظام، با یکدیگر رقابت می کنند. یکی از موضوعات اساسی در نظام‌های تاریخی قدرت، نحوه تغییر در منزلت ژئوپلیتیکی قدرت‌ها و تغییر جایگاه قدرت هژمون در این نظام‌ها و پیدایش قدرت‌ها و نظام های جدید است. به عقیده اندیشمندانی چون مدلسکی و تلیس، در هر دوره تاریخی یک «دانش یا فناوری جدید» ظهور پیدا می کند که تسلط کشورها بر آن دانش و فناوری، موجب برتری اقتصادی و سلطه سیاسی- نظامی شده و آنها را به قدرت فائقه نظام قدرت تبدیل می کند. چنانکه دستیابی ونیزی ها به فناوری ساخت «ناوگان گالی» در قرن 14میلادی، تسلط بریتانیا بر فناوری های ماشین بخار، تولید آهن و منسوجات و ..در قرن 19 و 20 و در نهایت تسلط ایالات متحده آمریکا بر صنایع الکترونیک،هوایی و سپس فناوری اطلاعات در نیمه دوم قرن 20، این قدرت ها را به قدرت هژمون نظام های تاریخی قدرت تبدیل کرده بود. در تداوم این روند، در قرن 21، فناوری های نوظهوری مانند نانو فناوری، فناوری زیستی، رباتیک،هوش مصنوعی و... مطرح شده است.به نظر می رسد،«هوش مصنوعی»، مهمترین دانش و فناوری هژمون ساز در عصر جدید باشد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای به دنبال بررسی و تحلیل این مساله است که این فناوری نوظهور چه نقش و تاثیری در شکل گیری نظام ژئوپلیتیک جهانی خواهد داشت.مفروض پژو, ...ادامه مطلب

نقش و جایگاه سواحل مکران و بندر چابهار در طرح های نوین تجارت دریاییسید هادی زرقانی .دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهداولین همایش ملی آمایش سرزمین با تاکید بر دریا، بنادر و سواحلچکیده:جهان در قرن بیست و یک ماهیتی شبکه ای پیدا کرده است و شبکه های ارتباطی چه در حوزه فناوری های ارتباطات و اطلاعاتوچه شبکه های حمل و نقل دریایی، ریلی و زمینی نقش بسیار مهم و وروزافزونی یافته اند.در این جهان شبکه ای برخی مناطق در جهان به دلیل موقعیت »گذرگاهی- چهار راهی« از نقش و جایگاه مهمی برخوردارند و به مثابه یک گره گاه و کانون موجب اتصال شبکه های ارتباطی می شوند. به عنوان نمونه می توان به سواحل مکران و چابهار اشاره کرد که به مثابه گنجینه های پنهان و مغفول ایران، دارای موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئو استراتژیکی کم نظیری هستند.این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای به دنبال بررسی و واکاوی نقش سواحل مکران و به ویژه چابهار در طرح های نوین ارتباطی به ویژه در حوزه تجارت دریایی است.یافته های پژوهش نشان می دهد،ایجاد زیرساخت های مناسب بندری و استفاده از قابلیت های این سواحل؛ علاوه بر اینکه موجب گسترش تجارت دریایی در این منطقه می شود و افزایش سطح شاخص های توسعه یافتگی در این منطقه محروم را به دنبال دارد.در طرح های نوین تجارت دریایی نیز نقش و جایگاه مهمی خواهد داشت. به عبارت دقیق تر، این سواحل گرهگاه و هاب منطقه ای مناسبی برای طرح های ارتباطی منطقه ای مانند طرح کریدور شمال- جنوب و اتصال کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به آبهای آزاد است. علاوه بر این، تکمیل کننده مسیر جاده ابریشم دریایی چین است و همچنین می تواند ارتباط دهنده مسیر جاده ابریشم دریایی به مسیر جاده ا, ...ادامه مطلب

تحولات استراتژیک جهانی و ارتقاء نقش و جایگاه اقیانوس هند سید هادی زرقانی. دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد قاسم اکبری، دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد چکیده :مناطق استراتژیک محدوده هایی هستند که به دلیل نقش و کارکرد آنها در استراتژی های اقتصادی، سیاسی، نظامی و ... از اهمیت بالایی برخودار بوده و عمدتا در مقیاس منطقه ای و جهانی مطرح هستند. نقش و اهمیت مناطق استراتژیک در جهان پایدار نیست و با توجه به تحولات ژئوپلیتیک،ژئواستراتژیکی، ژئواکونومیکی و همچنین پیشرفت های علمی و فناوری تغییر پیدا می کند. در دهه اخیر شاهد تغییر جایگاه و اهمیت اقتصادی و استراتژیک منطقه اقیانوس هند هستیم. در واقع، از نظر اقتصادی و استراتژیک مرکز ثقل جهان به تدریج از منطقه «اروپا-اقیانوس اطلس» به «آسیا-اقیانوس آرام» در حال تغییر کردن است و از اینرو منطقه اقیانوس هند به عنوان مجرای مهم تجارت و انرژی در حال ظهور است. اقیانوس هند بیش از 28 میلیون مایل مربع را پوشش می دهد و گستره ی آن از سواحل خلیج فارس و شرق آفریقا تا مجمع الجزایر مالایا و سواحل استرالیا را در بر می گیرد. مجاورت جمهوری اسلامی ایران با منطقه اقیانوس هند ایجاب می کند این تحولات استراتژیک مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس، این این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال بررسی واکاوی این تحول استراتژیک جهانی و تاثیر آن بر اهمیت یابی نقش و کارکرد منطقه اقیانوس هند می باشد. این مقاله در اولین همایش فرصت‌ها و تهدیدهای نوپدید دریایی به صورت سخنرانی ارایه شده است . برای دریافت اصل مقاله اینجا کلیک کنید نوشته شده توسط سید هادی زرقانی در یکشنبه هفدهم دی ۱۴۰۲ ساعت 18:45 | لینک ثابت | بخوانید, ...ادامه مطلب

سیّد هادی زرقانی , فیاض گل مظلوم یارمجله پژوهش های جغرافیای سیاسی .(در نوبت چاپ)چکیدهایجاد کشورها بر بنیاد مرزها محصول نیمه دوم سده نوزده و افغانستان یکی از اولین کشورهایی است که بر این بنیاد ایجاد شده است. مرزهای سیاسی کنونی افغانستان از نوع مرزهای تحمیلی بوده که عمدتاً تحت تأثیر منازعات و رقابت­های سیاسی بین دو قدرت انگلیس و روسیه تزاری در قرن 19 و در جریان بازی بزرگ جهت جلوگیری از رویارویی مستقیم این دو قدرت در منطقه آسیای مرکزی به وجود آمده است و در این دوره افغانستان را به عنوان یک منطقه حایل بین خودشان قرار داده و مرزهای سیاسی آن کشور را طی چندین معاهده تعیین و تثبیت نمودند. در این میان معاهده دیورند و مسئله پشتونستان بسیار بااهمیت است زیرا تحولات افغانستان بعد از عقد معاهده دیورند وارد فاز جدیدی شد که با گذشت زمان و تغییرات بزرگی چون خروج انگلیس از شبه قاره و استقلال هند نه تنها نتوانست اصل و ماهیت منازعات مرتبط به مرزهای جنوبی افغانستان را حل و فصل نماید بلکه با ظهور کشور پاکستان و تضاد منافع بین این دو کشور همسایه، بر پیچیدگی حوادث و رخدادها افزوده شد که تا به امروز نیز ادامه دارد. تحقیق حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه‌ای به دنبال بررسی نقش قدرت‌های بزرگ همچون انگلیس و روسیه در شکل‌گیری مرزهای سیاسی افغانستان به ویژه مرز دیورند و پیامدهای منفی آن برای کشور افغانستان و نقش آن در ایجاد اختلاف بین افغانستان و پاکستان می‌باشد.نوشته شده توسط سید هادی زرقانی در دوشنبه سی و یکم مرداد ۱۴۰۱ ساعت 12:26 | لینک ثابت | بخوانید, ...ادامه مطلب

اهمیت نقش و جایگاه دیپلماسی فرهنگی در بسط روابط ایران و ازبکستانسیدهادی زرقانی,ابراهیم احمدی,علی حکیمی خرم فصلنامه پژوهشهاي سياسي جهان اسلام. ۱۳۹۹; ۱۰ (۲) :۳۱-۵۶چکیده:«دیپلماسی فرهنگی» رویکردی اس, ...ادامه مطلب

                   نقش ,پدیده, های ,ژئومرفولوژیکی, در دفاع و ,امنیت, ,مرزهای, شمال شرقی                                    فصلنامه علوم و فنون مرزی محبوبه نیکبخت1؛ سیدرضا حسین زاده 2؛ سیدهادی زرقانی2؛ مسعود , ...ادامه مطلب

تغییرات, مرفولوژیک, رودخانه, های مرزی‌ و نقش آن در تنش‌های هیدروپلیتیک,  سید هادی زرقانی، دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد [email protected] ابراهیم احمدی، دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی. دانش, ...ادامه مطلب

ارزیابی, نقش و تاثیر, عوامل, سیاسی-قانونی در شکل گیری, دولت, محلی, در ایران, بر اساس, تفکر, سیستمی,  نرگس حجی پناه، سید هادی زرقانی، امید علی خوارزمی،                                فصلنامه جغرافیا و آمایش شهر, ...ادامه مطلب

تحلیل نقش و کارکرد مکانهای نمادین شهرها در تحولات سیاسی مطالعه موردی: میدان تحریر مصر سید هادی زرقانی، دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول) Email:[email protected] جهانگیر حیدری؛ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی .دانشگاه خوارزمی منیر یاری، دانش آموخته­ی جغرافیا و برنامه­ریزی توریسم، دانشگاه سیستان و بلوچستان   جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، سال دوم. شماره دوم. زمستان 93 چکیده: مکان بخشی از فضای جغرافیایی و در واقع بستر شکل گیری روابط اجتماعی است. هر مکان با توجه به ویژگی ها،کارکردها و تاریخچه آن دارای هویتی خاص و منحصر بفرد است. در این بین,تحلیل نقش متقابل وقف و شهرسازی ...ادامه مطلب

تحلیل سیستمی نقش عوامل جغرافیایی در شکل‌گیری دولت محلی در ایران نوع مقاله: علمی پژوهشی، مستخرج از پایان نامه   سید هادی زرقانی1 ؛ نرگس حجی پناه 2 ؛ امید علی خوارزمی3 1دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد 2دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد 3عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد   چکیده:سازماندهی سیاسی  فضا در ایران در مرحله نخست از ویژگی های جغرافیایی تاثیر می پذیرد. این مقاله به بررسی نقش عوامل جغرافیای در شکل‌گیری دولت محلی با تأکید بر ایران پرداخته است و به دلیل نقش موثر تفکر سیستمی در بررسی و , ...ادامه مطلب