تحلیل نقش و کارکرد مکانهای نمادین شهرها در تحولات سیاسی مطالعه موردی: میدان تحریر مصر

تحلیل نقش و کارکرد مکانهای نمادین شهرها در تحولات سیاسی

مطالعه موردی: میدان تحریر مصر

سید هادی زرقانی، دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

Email:[email protected]

جهانگیر حیدری؛ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی .دانشگاه خوارزمی

منیر یاری، دانش آموخته­ی جغرافیا و برنامه­ریزی توریسم، دانشگاه سیستان و بلوچستان

جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، سال دوم. شماره دوم. زمستان 93

چکیده:

مکان بخشی از فضای جغرافیایی و در واقع بستر شکل گیری روابط اجتماعی است. هر مکان با توجه به ویژگی ها،کارکردها و تاریخچه آن دارای هویتی خاص و منحصر بفرد است. در این بین برخی مکان­ها به دلیل ویژگی­های خاصی که دارند یا سابقه و تحولات ویژه­ای که در آن اتفاق افتاده است، هویتی نمادین پیدا می­کنند و این هویت و جلوه نمادین آنچنان در ذهن و خاطره مردم ماندگار می­شود که به راحتی از نسلی به نسل دیگر منتقل می­شود. به عنوان مثال، میدان آزادی درتهران و کلیسای جامع مسیحی منجی در مسکو به عنوان نماد « تعصب، وفاداری و عشق بی­نظیر به آئین و سرزمین اجدادی» نمونه­ای از مکان­­های نمادین هستند که نقشی بارز در نمادسازی و برانگیختن احساسات ملت ­داشته­اند. میدان تحریر، بزرگترین میدان قاهره می­باشد که در مرکز این شهر و در شرق رود نیل واقع شده است. به دلیل نظام دیکتاتوری مسلط بر این کشور طی سه دهه گذشته، مجالی برای ابراز وجود ملت مصر در قالب تجمعات سیاسی وجود نداشته است. با این وجود میدان تحریر در دو سه مقطع زمانی محدود کارکرد سیاسی داشته است. انقلاب مردمی ملت مصر در سال 2011، به سرعت میدان تحریر را به کانون تجمع معترضان و مخالفان حکومت تبدیل نمود، به طوریکه در اندک زمانی نام «میدان تحریر» نه تنها در بین مردم مصر بلکه در سراسر جهان به نماد و سمبلی برای مبارزه علیه حکومت­ و طرح مطالبات سیاسی شد. تا جایی که معترضان جنبش وال استریت نام خیابان وال­استریت را به میدان تحریر آمریکا و معترضان لندنی نام میدان معروف «ترافالگار» را به میدان التحریر تغییر دادند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال تبیین علت و چرایی مبدل گشتن میدان تحریر قاهره به عنوان یک مکان با کارکرد سیاسی و سمبل و نماد مبارزه علیه حکومت می­باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد عواملی چون ایفای نقش مرکزیت در جریان تحولات سیاسی گذشته، غلبه هویت­ سیاسی این مکان بر سایر کارکردهای اجتماعی، ارتباطی و...، عاملیت مرکزیت و دسترسی آسان، تراکم جمعیتِ خیابانهای منتهی به این میدان، تلقین و تزریق روحِ کارکرد سیاسی از جانب رسانه­ها به کالبد این مکان و... در شکل­گیری این روح و تقویت کارکرد سیاسیِ میدان تحریر دخیل بوده ­اند.

برای دریافت اصل مقاله  اینجا  کلیک کنید