تحلیل بحران­­های ژئوپلیتیکی جهان اسلام در دهه گذشته (مطالعه موردی جنوب غرب آسی

                   (مطالعه موردی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا)

سیدهادی زرقانی .دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

اسماعیل علمدار. دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده:

هدف: جهان اسلام در شرایط کنونی از بحران­های مختلفی رنج می­برد و اگر فضای غالب استراتژیک مسلط بر جهان اسلام را فضایی بی­ثبات و نامناسب از نظر شاخص­های توسعه پایدار بدانیم سخنی به گزاف نگفته­ایم. هدف این پژوهش ارائه یک مدل بحران­های ژئوپلیتیکی جهان اسلام را در قالب بحران­های درون­کشوری و بین­کشوری در دو سطح بین کشورهای جهان اسلام و سایر کشورها می باشد.

روش: روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانه­ای و با مراجعه به منابع معتبر، کتب و مقالات گردآوردی شده­ است. سوال اصلی پژوهش این است که کدام بازیگران و در چه سطحی درگیر در بحران­های جهان اسلام هستند؟

یافته­ها: . ایجاد بحران در سطوح مختلف در سطح جهان اسلام به ویژه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا مانع از قدرتمند شدن کشورهای اسلامی شده است. بیشترین بحران­های ژئوپلیتیکی، در سطح بین کشورهای جهان اسلامی با یکدیگر و در رتبه دوم بین جبهه غرب با جهان اسلام وجود دارد. این مساله حاکی از علایق ژئوپلیتیکی متعدد کشورهای غربی در سرزمین جهان اسلام می­باشد، که به راحتی از این بخش از منافع ملی خود چشم­پوشی نمی­کنند.

نتیجه­گیری: نتایج تحقیق حاکی از آن است از آنجایی که بحران­های جهان اسلام دارای دو منشا و زمینه داخلی و خارجی است و در سطوح مختلف و ابعاد گسترده در این منطقه گسترش پیدا کرده­است؛ متاسفانه در وضعیت فعلی چشم انداز روشنی برای کاهش و حل منازعات و رفتن به سمت وحدت و انسجام اسلامی وجود ندارد.

کلیدواژه­ها: منازعه، بحران ژئوپلیتیکی، جهان اسلام، آسیا وآفریقا

مقاله در دست انتشار مجله مطالعات سیاسی جهان اسلام